Aşı ve bağışıklama kişilerin dünya üzerinde denk gelinen hastalıklar için vücutlarının bağışıklık kazanmaları amacıyla vücut direncini korumaya yönelik dizayn edilen biyolojik ürünlerin genel adıdır.
Aşı
Genel olarak enjektör iğnelerle vücuda enjekte edilir. Bunun dışında ağız ya da burun yoluyla da verilen aşı türleri mevcuttur.
Bağışıklama
Kişilerin aşı yöntemi yoluyla hastalıklara karşı direnç kazanma sürecidir. Aşı ve bağışıklama ile beraber insanların mevcut hastalıklara ve yeni üreyebilecek ekstra hastalıklara karşı direnç kazanma oranında artış gözlenir.
Aşı ve bağışıklama hem yetişkinler hem de çocuklar için hayati öneme sahiptir. Aşı ve bağışıklama nın olmadığı zamanlarda insanlar sakat kalabilir, vücutlarında ağır hasarlar oluşabilir hatta hastalık daha da ilerlerse ölümle dahi sonuçlanabilir.
Sağlık Bakanlığı tarafından aşı ve bağışıklama ile ilgili bir genelge yayınlanmıştır. Bu yayınlanan genelge doğrultusunda , aşı ve bağışıklama çalışmaları adı altındaki asıl amaç; toplum genelinde özellikle bebek ve çocuklarda aşıyla korunulabilir hastalıkların ortaya çıkışını biyolojik yöntemler kullanarak engellemektir. Buna bağlı olarak da ortaya çıkan hastalıklardan kaynaklanan ölüm ve sakatlıkların önüne geçilmek hedef alınır.
Genel Aşı ve Bağışıklama Programı kapsamında boğmaca, kızamık, tüberküloz, difteri, tetanoz, kızamıkçık, kabakulak, poliomyelit, Hepatit-B, hemofilus influenza tip b ile streptokokus pnömoniye (zatürre) bağlı invaziv pnömokokal hastalıkların ve bu hastalıklardan kaynaklanan bebekle çocuk ölüm oranlarının ve sakatlıkların önüne geçmek istendiği belirtilir.
Genel Bağışıklama Programının Hedefleri Nelerdir?
- Toplumdaki insanların programa aktif bir şekilde katılmalarını sağlamak
- Virüslere karşı geliştirilen aşıların etkinliğinin tam anlamıyla korunup, genel anlamda %97 oranına kadar aşılama hızıyla devamlılık kazanmak
- Aşılar ile ilgili katılım bildirimlerinin düzenli ve güçlü bir şekilde sistematik olmasını sağlamak
- 12 ile 24 ay arasındaki bebeklerin neredeyse tamamını aşılanmış bir hale getirmek
- Aşıların güvenilirlik oranını artırmak için bilgilendirme yapmak
- 59 aylık yani 5 yaş altındaki çocukların aşı durumunu kontrol etmek, aşısız olduğu tespit edilen çocukların aşılama çalışmalarını yürütmek
- Aşıyla önlenebilen hastalıkları belirleyip bu doğrultuda özel programlar düzenlemek
- Okul çağındaki çocukların pekiştirme aşılarını hızlı bir şekilde tamamlamak
- İlerlediği takdirde vücutta ağır hasara yol açabilecek hastalıkları aşı yöntemini kullanarak kontrol altına almak
- Gebelik durumu söz konusu olan ve ispat edilmiş kişilere tetanoz ve difteri aşısının belirlenen dolarını uygulamak
Çocukluk Dönemi İçin Belirlenen Aşı Takvimi
- Hepatit B: İlk dozu doğumda olmak üzere birinci ve altıncı ayların içerisinde de birer doz
- Su Çiçeği: 12. ay içerisinde
- Bcg (Verem): İkinci ayın sonunda
- Hepatit A: 18. ve 24. ayların sonunda
DaBT-İPA-Hib (Difteri, aselüler boğmaca, tetanoz, inaktif polio, hemofilus influenza tip b-Beşli aşı): 2, 4 ve 6. ayların içerisinde birer doz. Daha sonra 18 ile 24 aylar arasında pekiştirme amacıyla birer doz
Td (Erişkin tipi difteri-tetanoz aşısı): İlköğretim eğitiminin ilk sınıfında ve sekizinci sınıfında birer doz
KPA: (Konguge Pnömokok Aşısı): 2,4 ve 6. aylarda birer doz. Sonrasında 18 ile 24 aylar arasında pekiştirmek için birer doz
OPA (Oral Polio Aşısı): Altıncı ayın sonuna doğru, 18 ile 24 aylar arasında ve ilköğretim birinci sınıfta birer doz
KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak): 12 ayın içerisinde bir doz, ardından ilköğretim birinci sınıfta pekiştirme amacıyla bir doz daha
Bağışıklama Çeşitleri
Aktif Bağışıklama
Aşı ve bağışıklama uygulaması sırasında vücut içerisindeki immün sistemle beraber antikor ve hücresel olarak iki ayrı şekilde cevap vermesi amaç edinilir. Aktif bağışıklama sınıfına dahil olan aşılar;
Hepatit B, difteri, tetanoz, kızamık, kızamıkçık, su çiçeği, boğmaca, veba, tifo, kolera, pnömokok, şarbon, bcg, meningokok, influenza, kuduz, Hepatit A, sarı humma, ıpv, kabakulak.
Pasif Bağışıklama
İnsan vücuduna hazır antikor hücreler dezenfekte edilerek geçici süreyle hastalıklardan korunması sağlanır. Pasif bağışıklama grubuna dahil olan aşılar;
Hepatit B, su çiçeği, Hepatit A, kızamık, kuduz, tetanoz
Aşı ve Bağışıklama ile İlgili Pratik Detaylar
Günümüzde aşı ve bağışıklama yöntemlerinin önemi oldukça büyüktür. Özkaya Tıp Merkezi kadrosunda yer alan uzman hekimler aracılığıyla yöntemler hakkında en doğru bilgileri edinebilirsiniz.
Aynı anda birden fazla aşının yapılması mümkündür. Bu durumu doktorlar belirler. Bazı aşıların ardından 3 gün banyo yapılması önerilmez. Aşı ve bağışıklama yapılırken tok ya da aç olma gibi zorunlu bir durum söz konusu değildir.