Akciğer kanseri; akciğer dokusunda bulunan hücrelerin ihtiyaçtan fazla ve hızlı çoğalarak akciğer içinde bir veya birden fazla kitle (tümör) oluşturmasıdır. Oluşan kitle öncelikle bulunduğu ortamda büyür. İleri evrelerde ise çevre dokulara ve diğer organlara (karaciğer, kemik, beyin, vb) yayılarak hasara yol açar. Dünya Sağlık Örgütü araştırmalarına göre akciğer kanseri en yaygın görülen ve ciddi sonuçlara yol açabilen bir hastalıktır. Kasım ayının Dünya Akciğer Kanseri Farkındalık ayı (17 Kasım) olması sebebiyle akciğer kanseri hakkında bilgiler, belirtileri, risk faktörleri ve doğru bilinen yanlışları anlatarak farkındalığımızı arttıracağız.
Akciğer Kanseri Belirtileri, Teşhisi ve Tedavisi
Belirtileri
Günümüzde sigara içiciliğinin artmasından dolayı ilk semptom olan öksürük bir belirti olarak değerlendirilmemesi akciğer kanseri teşhisinin ilerleyen evrelerde konulmasına neden oluyor. En sık görülen belirtiler, giderek kötüleşen öksürük, nefes darlığı ve ses kısıklığıdır. Akciğer kanserinin diğer belirtileri ise şunlardır;
- Devamlılığı olan ve giderek kötüleşen öksürük
- Nefes darlığı ve hırıltılı solunum
- Ses kısıklığı
- Göğüs ağrısı
- Kanlı balgam
- Yutkunmakta güçlük çekmek
- Sırt ağrısı
- İştah kaybı
- Ani ve hızlı ortaya çıkan kilo kaybı
Teşhisi
Akciğer kanseri teşhisi koyarken izlenecek yollar şu şekildedir; hastanın hikayesi, semptomlar ve muayene bulguları bir araya getirilerek genel bir şüphe oluşturulur. Sonrasında bu semptom ve bulgular laboratuvar ve radyolojik tetkikler ile desteklenir. Kanser teşhisinde kullanılan yöntemler şunlardır;
- Akciğer grafisi
- Akciğer tomografisi
- PET-CT
- Bronkoskopi
- Biyopsi işlemleri
- Mediastinoskopi
- Torakoskopi
Tedavisi
Akciğer kanseri tedavisi hücre tipine, hücrelerin yayılımın düzeyine, bulunduğu evreye ve hastanın performansına bağlıdır. Bu faktörler doğrultusunda kullanılan tedaviler;
- Palliativecare (Destek tedavi),
- Cerrahi
- Kemoterapi
- Radyasyon tedavisi
Akciğer Kanseri Evreleri
- Evre 1: Tümör akciğer içindedir, henüz diğer organlara sıçramamıştır.
- Evre 2: Bu evrede kanserli hücre, akciğerden yakınında bulunan lenf bezlerine sıçramıştır.
- Evre 3: Tümör, iki akciğer arasında bulunan mediasten boşluğuna sıçramıştır.
- Evre 4: Bu evrede hastalık artık kemik, karaciğer, böbrek üstü bezi ve beyin gibi uzak organlara da sıçramıştır.
Akciğer Kanseri Türleri
Skuamöz Hücreli Karsinom
Genellikle sigara kullanımı ile ilişkilidir. Skuamöz olarak adlandırılan akciğer hava yollarının içini örten yassı hücrelerin erken formlarında gelişen bir türdür. Genellikle bronşlara yakın, merkezi noktalarda görülür.
Adenokarsinom
Bezesel dokularda ortaya çıkan bir kanser türdür. Diğer kanser türlerine göre yayılımının daha yavaş olmasına ve akciğerlerin dış yüzeyinde bulunmasına bağlı olarak erken teşhis edilebilmesi daha olasıdır.
Büyük Hücreli Karsinom
Bu tür, büyük ve anormal hücrelerin görüldüğü, akciğerlerin herhangi bir bölümünde oluşabilen kanser türüdür. Hızlı büyüme ve yayılma eğiliminde olduğu için bu kanser türünün tedavisi diğer türlere göre biraz daha güçtür.
Adenoskuamöz Karsinom
Akciğer kanseri türlerinin içinde yer alan, nadir rastlanan bir türdür. Düzleşmiş görünen hücrelere sahiptir ve genellikle bezsel dokularda görülmektedir.
Sarkomatoid Karsinomlar
Nadir görülen ve oldukça agresif bir seyir izleyen akciğer kanseri türüdür. Bu kanser türü, kanserli hücreler grubu olarak gözlenmektedir.
Nöroendokrin Tümörler
Nöroendokrin sistemi, endokrin hücreleri ve sinir hücrelerinden oluşur. Bu hücreler akciğerde hava akışını ve kan dolaşımını sağlamaktadır. Bu tümör bu hücrelere yerleşmektedir. Diğer kanserlere göre yavaş büyüme özelliği göstermektedir.
Akciğer Kanseri Riskini Azalmak İçin Neler Yapılmalı?
Düzenli Doktor Kontrolü
Erken teşhis her kanser türünde olduğu gibi akciğer kanserinde de önemli bir faktördür. Erken teşhis, tedavide başarı oranını oldukça arttırmaktadır. Bu nedenle düzenli check-up yaptırmak önemlidir.
Sigara Kullanımını Bırakmak
Kanseri tetikleyen en önemli unsur sigara kullanmaktır. Sigara kullanımını azaltarak ya da tamamen bırakarak risk faktörünü azaltmak mümkündür.
Spora Günlük Yaşamda Yer Vermek
Günlük egzersiz yapmanın ve vücut kitle endeksini ideal seviyede tutmanın kanser oluşum riskini %35 azaltığı belirtilmektedir.
Baklagil Grubu Yiyecekleri Tüketmek
Baklagil grubundaki yiyeceklerde bol miktarda kansere karşı etkili olan fayto-östrojen kimyasalları bulunmaktadır. Bu kimyasallar kanser riskini olabildiğince azaltmaktadır.
Yeşil Sebze Tüketimi
Yeşil sebzeler, özellikle lahana ve ıspanak gibi içerisinde, kansere karşı bol antioksidan içeren yeşillikler kanser riskini azalmaya yardımcıdır.
Akciğer Kanseri Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
Her konuda olduğu gibi hastalıklarla da ilgili bazı şehir efsaneleri vardır. Akciğer kanseri hakkında da doğru bilinen yanlışlara bir göz atalım.
- Sigara kullanıyorum bırakmamın bir faydası olmaz; bu bilgi yanlış bir bilgidir. Sigarayı bıraktıktan kısa bir süre sonra dumansız havanın olumlu etkilerini görmeye başlarsınız. Akciğerlerinizde kan dolaşımı iyileşmeye ve akciğerleriniz daha iyi çalışmaya başlar. Zaman içerisinde kanser riskinde azalma görülür.
- Hafif (light) ya da katranı düşük sigaralar diğer sigaralara göre daha az akciğer kanseri riskine neden olur; tütün ve mamüllerinin hepsi kanser riskini arttırmaktadır. Hatta mentollü ve light sigaraların, içeriklerinden dolayı daha tehlikeli olduğu düşünülmektedir.
- Nargile, sigaraya göre daha az risklidir. Pipo ve puro kanser riskine neden olmaz; kullanılan bütün tütün mamülleri kanser riskini artırmaktadır. Bir nargile içiminin bir sigara içimine göre 200 kat daha fazla tütün dumana maruz bıraktığı bilinmektedir.
- Egzersiz yapmak akciğer kanseri riskini azaltmaya yardımcı olmaz; yapılan araştırmalara göre düzenli egzersiz yapan kişilerin, yapmayan kişilere oranla kanser riski daha azdır. Spor yapmak akciğerlerin daha iyi çalışmasına yardımcı olur.
- Hava kirliliği akciğer kanseri riskinde etkin bir faktör değildir; hava kirliliği de tütün kullanımı gibi akciğer kanserinden sorumludur. Temiz çevrede yaşayan kişilerin, yoğun hava kirliliği olan şehirlerde yaşayanlara göre kanser riskleri daha azdır.
- Destekleyici tedavi olarak satılan bitkisel tedaviler kanseri iyileştirir; destekleyici tedavi olarak satılmakta olan bazı bitkisel ilaçların kemoterapiye ya da radyoterapiye bağlı bazı yan etkilerde faydalı olabildiği gözlemlense de, bu ilaçların ya da bitkilerin kanseri tedavi ettiğine dair bilimsel bir veri yoktur. Ek olarak bitkisel ürün veya vitamin kullanmak isteyen hastaların bu durumu mutlaka, öncelikle doktorları ile konuşmaları gerekmektdir.